Büyük Taarruz ile tüm Batı Anadolu’nun Yunan işgalinden kurtarılmasının ardından Yunan işgal kuvvetlerinin denetiminde bulunan Doğu Trakya’nın ve müttefik devletlerin kontrolündeki İstanbul ve Boğazların kurtarılması için harekete geçilmiştir. TBMM’ye bağlı askerî birlikler, Çanakkale’ye doğru ilerlemeye başlarken bu yeni durum bir Türk-İngiliz çatışmasını gündeme getirmiş ve diplomasi tarihinde “Çanakkale Olayı” adı ile bilinen krize yol açmıştır. Türk birliklerinin kuzeye doğru ilerlemesi karşısında İngiltere bir taraftan Çanakkale Boğazı’ndaki kuvvetlerini artırırken diğer taraftan da müttefiklerinden ve sömürgelerinden İstanbul ve Boğazların savunulması için yardım talep etmiştir. Ancak dominyonlardan Hindistan ve Kanada bu yardım teklifine sıcak bakmazken sadece Yeni Zelanda bu yardım çağrısına olumlu cevap vermiştir. İngiltere’nin Avrupa’daki müttefikleri olan Fransa ve İtalya ise yeni bir riski göze alamadıkları için yardım teklifini geri çevirmişlerdir. Bu durumda İngiltere ve müttefikleri için TBMM Hükûmeti ile diplomatik çözüm aramaktan başka bir yol kalmamıştır. Müttefik devletler 23 Eylül 1922’de TBMM Hükûmeti’ne verdikleri bir nota ile askerî harekâtın durdurulmasını ve bir ateşkes antlaşması imzalanmasını teklif etmişlerdir. Mütareke görüşmelerinin nerede ve ne zaman yapılacağının yoğun olarak tartışıldığı günlerde Türk birlikleri tarafsız bölge olarak adlandırılan İstanbul ve Boğazlar bölgesine girmiş ve Çanakkale yakınlarındaki Erenköy’ü işgal etmiştir. Türk-İngiliz kuvvetlerinin karşı karşıya geldikleri bu dönemde İngiliz İşgal Kuvvetleri Yüksek Komiseri General Harrington, Londra’dan aldığı talimata rağmen askerlerine ateş emir vermemiş ve Türk birlikleri, Çanakkale’ye saldırmadıkça herhangi bir çatışmaya girilmemesini istemiştir.
Aynı günlerde İstanbul’daki Fransız Yüksek Komiseri General Pelé ile 20 Ekim 1921 tarihli Ankara Antlaşması’nı imzalayan Fransız diplomat Franklin Bouilion taraflar arasında ara buluculuk yapmak üzere İzmir’e gelerek Mustafa Kemal Paşa ile bir görüşme gerçekleştirmiştir. Mustafa Kemal Paşa, İtilaf devletlerinin askerî harekâtın durdurulması ve barış görüşmelerinin başlaması teklifini elde edilen askerî başarıyı tehlikeye atmamak ve gerilimi tırmandırmamak adına kabul etmiştir. Bunun üzerine 1 Ekim 1922’de TBMM tarafından İtilaf devletlerine bir nota gönderilerek, “Trakya’nın Edirne’de dahil olmak üzere Meriç batısına kadar hemen boşaltılması ve derhal TBMM Hükûmeti’ne teslim edilmesi şartıyla Türkiye’nin barıştan ve konferansın toplanmasından yana olduğu” bildirilmiştir. Aynı notada mütareke [silah bırakışması] görüşmelerinin 3 Ekim 1922 tarihinde Mudanya’da gerçekleştirilmesi de önerilmiştir.
Türk İnkılabı 
Yorum bırakın